สงครามที่ไม่มีวันสิ้นสุดระหว่าง อิสราเอลกับอิหร่าน
ตามที่เจ้าหน้าที่สหรัฐอเมริกาบอกกับสำนักข่าวซีบีเอสซึ่งเป็นพันธมิตรกับบีบีซีว่า อิสราเอลได้ยิงขีปนาวุธใส่อิหร่าน ซึ่งการโจมตีครั้งนี้ถูกมองว่า เป็นการตอบโต้อิหร่านที่ยิงขีปนาวุธและโดรนเข้ามาโจมตีในดินแดนของอิสราเอล
นี่ถือเป็นการโจมตีอิสราเอลโดยตรงครั้งแรกของอิหร่าน เพื่อตอบโต้อิสราเอลที่โจมตีสถานกงสุลของอิหร่านในกรุงดามัสกัส เมืองหลวงของซีเรีย ซึ่งส่งผลให้ผู้บังคับบัญชาทางทหารระดับสูงของอิหร่านเสียชีวิต
ทำไมอิสราเอลและอิหร่านเป็นศัตรูกัน
ในอดีต อิสราเอลและอิหร่านได้เข้าสู่สงครามแบบเงาเป็นเวลาหลายปีแล้ว โดยยิงโจมตีเพื่อทำลายทรัพย์สินของกันและกัน แต่ไม่มีผู้ใดยอมรับความรับผิดชอบ
การโจมตีดังกล่าวดูเหมือนจะเพิ่มจำนวนครั้งมากขึ้นท่ามกลางสงครามที่กำลังดำเนินอยู่ในฉนวนกาซา ซึ่งจุดชนวนขึ้นจากการโจมตีของกลุ่มฮามาสเข้าไปในเขตของอิสราเอลในเดือน ต.ค. ที่ผ่านมา
ทั้งสองประเทศเคยเป็นพันธมิตรกันจนถึงการปฏิวัติอิสลามในปี 1979 ในอิหร่าน ทำให้เกิดระบอบที่มีแนวคิดสำคัญ หนึ่งในนั้นคือการต่อต้านการมีอยู่ของอิสราเอล
หลังจากนั้นเป็นต้นมา อิหร่านจึงไม่ยอมรับสิทธิในการมีอยู่ของอิสราเอล และยังมีเป้าหมายในการกำจัดอิสราเอลด้วย ผู้นำสูงสุดของประเทศอย่าง อยาตอลเลาะห์ อาลี คาเมเนอี ก่อนหน้านี้เรียกอิสราเอลว่า “เนื้อมะเร็งร้าย” ที่ “จะต้องถูกขุดรากถอนโคนและทำลายลงให้สิ้นซากอย่างไม่ต้องสงสัยใด ๆ”
ด้านอิสราเอลเชื่อว่า อิหร่านเป็นภัยคุกคามของประเทศ ซึ่งชี้ชัดด้วยหลักฐานหลายอย่าง เช่นวาทกรรมของรัฐบาลอิหร่าน การสะสมกองกำลังตัวแทนในหลายพื้นที่ รวมถึงกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ นักรบผู้นับถือศาสนาอิสลามนิกายชีอะห์ในเลบานอน ซึ่งมีเป้าหมายเป็นการทำลายอิสราเอล และการสนับสนุนเงินทุนและอาวุธให้กับกลุ่มปาเลสไตน์ รวมถึงกลุ่มฮามาส
นอกจากนี้ อิสราเอลยังกล่าวหาอิหร่านว่า พยายามพัฒนาอาวุธทางนิวเคลียร์อย่างลับ ๆ แม้ว่าอิหร่านจะปฏิเสธว่าไม่มีเป้าหมายที่จะสร้างระเบิดนิวเคลียร์
เหตุใดอิสราเอลโจมตีสถานกงสุลอิหร่านในซีเรีย
การโจมตีทางอากาศในวันที่ 1 เม.ย. โดยพุ่งเป้าไปที่อาคารสถานกงสุลอิหร่านในกรุงดามัสกัส ประเทศซีเรีย คร่าชีวิตผู้คนไป 13 ราย อิหร่านกล่าวว่า การกระทำดังกล่าวถือเป็นการละเมิดอธิปไตยของอิหร่าน
หนึ่งในผู้เสียชีวิต คือ พลจัตวา โมฮัมหมัด เรซา ซาเฮดี ผู้บังคับทหารอาวุโสในกองพันพิเศษคุดส์ ซึ่งเป็นสาขาต่างประเทศของกองกำลังพิทักษ์สาธารณรัฐอิสลาม (ICRG) ของอิหร่าน เขาเป็นบุคคลสำคัญในปฏิบัติการของอิหร่านที่เกี่ยวข้องกับการติดอาวุธให้กองกำลังฮิซบอลเลาะห์ในเลบานอน
การโจมตีสถานกงสุลนี้เป็นไปตามรูปแบบการโจมตีทางอากาศที่อิสราเอลมักใช้ตอบโต้อิหร่าน ในช่วงไม่กี่เดือนที่ผ่านมา มีผู้บังคับบัญชาระดับสูงของกลุ่ม IRGC ถูกสังหารในการโจมตีทางอากาศในซีเรียมาแล้วหลายคน
IRGC ส่งอาวุธและยุทโธปกรณ์ รวมถึงขีปนาวุธความแม่นยำสูงผ่านทางซีเรียไปยังกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ อิสราเอลพยายามหยุดยั้งกระบวนการนี้ และพยายามป้องกันอิหร่านไม่ให้เสริมสร้างกองทหารในซีเรีย
เลบานอน
ที่มาของภาพ,REUTERS
การโจมตีสถานกงสุลนี้เป็นไปตามรูปแบบการโจมตีทางอากาศที่อิสราเอลมักใช้ตอบโต้อิหร่าน ในช่วงไม่กี่เดือนที่ผ่านมา มีผู้บังคับบัญชาระดับสูงของกลุ่ม IRGC ถูกสังหารในการโจมตีทางอากาศในซีเรียมาแล้วหลายคน
IRGC ส่งอาวุธและยุทโธปกรณ์ รวมถึงขีปนาวุธความแม่นยำสูงผ่านทางซีเรียไปยังกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ อิสราเอลพยายามหยุดยั้งกระบวนการนี้ และพยายามป้องกันอิหร่านไม่ให้เสริมสร้างกองทหารในซีเรีย
อิหร่านใช้โดรนและขีปนาวุธอะไรโจมตีอิสราเอล
อิหร่านส่งโดรนและยิงขีปนาวุธมากกว่า 300 ลูก/ลำ เข้าโจมตีอิสราเอล ตามข้อมูลจากกองทัพอิสราเอล การโจมตีครั้งนี้ประกอบไปด้วยโดรน 170 ลำ ขีปนาวุธร่อน (cruise missiles) อีก 30 ลูก และขีปนาวุธนำวิถี (ballistic missiles) อีก 110 ลูก
อิสราเอลกล่าวว่า 99% ของการโจมตีที่เข้ามาถูกสะกัดไว้ได้ ไม่ว่าจะอยู่นอกเขตน่านฟ้าของอิสราเอลหรือภายในประเทศก็ตาม อิสราเอลและประเทศอื่น ๆ รวมถึงสหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร ฝรั่งเศส และจอร์แดน ได้เข้าสะกัดโดรนและขีปนาวุธ ขณะเดียวกันกับที่ระบบป้องกันขีปนาวุธของอิสราเอลแบบสามชั้นคอยสะกัดการรุกรานของอิหร่านด้วย
อย่างไรก็ตาม เจ้าหน้าที่สหรัฐฯ สองนาย ได้บอกกับซีบีเอสว่า มีขีปนาวุธ 5 ลูก ที่หลุดพ้นระบบป้องกันทางอากาศ และตกลงบนเขตดินแดนของอิสราเอล ขีปนาวุธ 4 ลูก ตกลงบนฐานทัพอากาศเนวาทิมในทะเลทรายเนเกฟ ที่นี่เป็นที่ตั้งของเครื่องบินรบ เอฟ-35 ของประเทศ ซึ่งเป็นเป้าหมายหลักของอิหร่าน กองทัพอิสราเอลกล่าวว่า ฐานทัพอากาศได้ถูกโจมตี “เพียงเล็กน้อย”
ทอม เฟลทเชอร์ ที่ปรึกษาด้านนโยบายต่างประเทศของนายกรัฐมนตรีอังกฤษหลายคนและอดีตเอกอัครราชทูตอังกฤษประจำเลบานอน กล่าวว่า “อิหร่านส่งสัญญาณโจมตีเหล่านี้ล่วงหน้า ซึ่งทำให้การยับยั้งการโจมตีทำได้ง่ายขึ้น”
ซานัม วาคิล จากสถาบันวิจัยแชทัมเฮาส์ (Chatham House) กล่าวว่า “การโจมตีดังกล่าวได้รับการคำนวณอย่างถี่ถ้วน มุ่งเป้าไปที่ฐานที่มั่นทางทหารโดยมีจุดประสงค์เพื่อไม่ให้สร้างความเสียหายมากเกินไปหรือทำร้ายใคร”
การโจมตีอิสฟาฮานในอิหร่านของอิสราเอลเป็นอย่างไร
เจ้าหน้าที่ของสหรัฐฯ ได้ยืนยันกับข่าวสำนักข่าวซีบีเอส ซึ่งเป็นพันธมิตรของบีบีซี ว่าการโจมตีของอิสราเอลพุ่งเป้าหมายไปที่อิหร่านในช่วงเช้ามืดของวันศุกร์ แต่ยังไม่ชัดเจนว่าอิสราเอลใช้อาวุธประเภทใดและเริ่มต้นโจมตีจากที่ไหน แหล่งข่าวชาวอเมริกันระบุว่า มีการใช้ขีปนาวุธ ขณะที่อิหร่านกล่าวว่า มีการใช้โดรนขนาดเล็ก
สำนักข่าวฟาร์สของทางการอิหร่านรายงานว่า มีเสียงระเบิดใกล้ฐานทัพ ขณะที่ระบบป้องกันทางอากาศเริ่มเปิดใช้งาน
ฮุสเซน ดาลิเรียนโฆษกศูนย์ไซเบอร์สเปซแห่งชาติอิหร่าน กล่าวว่า “ไม่มีการโจมตีทางอากาศจากนอกพรมแดน” เขากล่าวว่า อิสราเอล “เพียงแต่ทำการพยายามขับโดยเครื่องบินโดรน และโดรนก็ถูกยิงลงอย่างล้มเหลวและน่าขัน”
จังหวัดอิสฟาฮานเป็นพื้นที่ขนาดใหญ่ที่อยู่ตอนกลางของอิหร่าน ซึ่งเรียกตามชื่อเมืองที่ใหญ่ที่สุดในภูมิภาคนี้ มีโครงสร้างพื้นฐานทางทหารสำคัญของอิหร่าน รวมถึงฐานทัพอากาศขนาดใหญ่ ศูนย์ผลิตขีปนาวุธขนาดใหญ่ และหลายสถานที่ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาด้านนิวเคลียร์
ศักยภาพทางการทหารของอิสราเอลและอิหร่านเป็นเช่นไร
ในทางภูมิศาสตร์ อิหร่านมีพื้นที่ขนาดใหญ่กว่าอิสราเอล และมีประชากรจำนวนเกือบ 90 ล้านคน มากกว่าอิสราเอลเกือบสิบเท่า แต่สิ่งเหล่านี้ไม่ได้แปลว่า อิหร่านมีกองทหารที่แข็งแกร่งกว่า
อิหร่านได้ลงทุนมหาศาลในขีปนาวุธและโดรน ไม่เพียงมีคลังอาวุธเป็นของตัวเองจำนวนมากแล้ว แต่อิหร่านยังได้ส่งมอบอาวุธจำนวนมากให้กับเหล่านักรบตัวแทนของพวกเขาด้วย เช่น กลุ่มกบฏฮูตีในเยเมน และกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ในเลบานอน
สิ่งที่อิหร่านขาดที่สุดคือ ระบบป้องกันทางอากาศและเครื่องบินต่อสู้ที่ทันสมัย เชื่อกันว่ารัสเซียได้ร่วมมือกับอิหร่านเพื่อปรับปรุงสิ่งเหล่านั้น รวมถึงการให้เครื่องบินรบ Su-35 และอิหร่านตอบแทนด้วยการสนับสนุนทางทหารในสงครามระหว่างรัสเซียกับยูเครน
ในทางตรงกันข้าม อิสราเอลมีกองทัพอากาศที่ทันสมัยมากเป็นอันดับต้น ๆ ของโลก รายงานประเมินศักยภาพทางการทหารของประเทศต่างๆ ทั่วโลกของ IISS ระบุว่า อิสราเอลมีเครื่องบันขับไล่อย่างน้อย 14 ฝูง ในจำนวนนี้มีทั้ง เครื่องบินรบ F-15, F-16 และเครื่องบินรบ F-35 รุ่นล่าสุด
อิสราเอลยังมีประสบการณ์ในการดำเนินการโจมตีลึกลงไปในเขตดินฝ่ายตรงข้าม ระยะทางสั้นที่สุดระหว่างอิหร่านและอิสราเอลคือประมาณ 1,000 กิโลเมตร
ทั้งอิหร่านและอิสราเอลมีอาวุธนิวเคลียร์หรือไม่
สันนิษฐานกันว่า อิสราเอลมีอาวุธนิวเคลียร์เป็นของตัวเอง แต่เลือกที่จะแสดงออกทางนโยบายอย่างเป็นทางการแบบคลุมเครือ
อิหร่านไม่มีอาวุธนิวเคลียร์ และปฏิเสธว่า ไม่มีการใช้โครงการพัฒนานิวเคลียร์เพื่อพลเรือนมาบังหน้าเพื่อพัฒนาอาวุธนิวเคลียร์สำหรับกองทัพ
เมื่อปีที่แล้ว องค์กรที่จับตาดูประเด็นนิวเคลียร์ระดับโลกพบอนุภาคยูเรเนียมที่มีความบริสุทธิ์ถึง 83.7% ใกล้เคียงกับระดับที่เหมาะสมสำหรับอาวุธ ที่ฐานโฟร์โดซึ่งอยู่ใต้ดินของอิหร่าน อิหร่านกล่าวว่าเป็น “ความผันผวนที่ไม่ได้ตั้งใจ” ในระดับที่เกิดขึ้น
อิหร่านได้เปิดเผยการเพิ่มระดับความบริสุทธิ์ของยูเรเนียมในระดับ 60% มาเป็นเวลากว่าสองปีแล้ว เป็นการละเมิดข้อตกลงนิวเคลียร์ปี 2015 กับประเทศมหาอำนาจ
อย่างไรก็ตาม ข้อตกลงนั้นดูเหมือนจะล้มไปตั้งแต่อดีตประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ของสหรัฐฯ ตัดสินใจถอนตัว และคว่ำบาตรอิหร่านในปี 2018 ขณะที่อิสราเอลได้คัดค้านข้อตกลงนิวเคลียร์ตั้งแต่แรก
ใครคือพันธมิตรของอิหร่านบ้าง
อิหร่านได้สร้างเครือข่ายพันธมิตรและกองกำลังตัวแทนในตะวันออกกลาง ซึ่งเขาเรียกมันว่าเป็นส่วนหนึ่งของ “กลุ่มอักษะแห่งการต่อต้าน” (axis of resistance) ท้าทายผลประโยชน์ของสหรัฐอเมริกาและอิสราเอลในภูมิภาคนี้ โดยระดับการสนับสนุนของอิหร่านจะแตกต่างกันไปในแต่ละกลุ่ม
ซีเรียเป็นพันธมิตรที่สำคัญที่สุดของอิหร่าน โดยอิหร่านและรัสเซียช่วยรัฐบาลซีเรียของนายบาชาร์ อัล-อัสซาด รอดพ้นจากสงครามกลางเมืองซีเรียที่ยาวนานนับทศวรรษ
ความสัมพันธ์ของอิหร่านกับรัสเซียยังเริ่มมีความสำคัญมากขึ้น ในเดือน ธ.ค.ที่ผ่านมา กระทรวงการต่างประเทศของรัสเซียได้แจ้งว่าประเทศสองประเทศจะเร่งการทำงานเกี่ยวกับ “ข้อตกลงระหว่างประเทศครั้งใหม่ขนาดใหญ่”
อิหร่านมอบโดรนชาเฮด (Shahed) ให้รัสเซีย ซึ่งเป็นโดรนที่ใช้ในการโจมตี ในเดือน ก.พ. สำนักข่าวรอยเตอร์อ้างว่า อิหร่านได้ให้ขีปนาวุธนำวิถีกับรัสเซีย อิหร่านปฏิเสธรายงานนั้น ขณะเดียวกัน อิหร่านกล่าวว่ารัสเซียมีแผนที่จะให้เครื่องบินที่ทันสมัยกับอิหร่าน
ในบรรดากลุ่มติดอาวุธที่อิหร่านหนุนหลังอยู่ กลุ่มฮิซบอลเลาะห์ในเลบานอนเป็นกลุ่มที่มีพลานุภาพทางทหารมากที่สุด ฮิซบอลเลาะห์ได้มีการยิงปืนข้ามแดนกับอิสราเอลเกือบทุกวันตั้งแต่มีสงครามระหว่างอิสราเอลและกลุ่มฮามาส พลเมืองนับหมื่น ๆ คน ที่อาศัยอยู่แถบชายแดนของทั้งสองประเทศต้องลี้ภัยออกจากบ้านเรือนตัวเอง
อิหร่านยังให้การสนับสนุนกองกำลังนักรบมุสลิมนิกายชีอะห์สองสามกลุ่มในอิรัก ซึ่งได้โจมตีฐานทหารของสหรัฐฯ ในอิรัก และยิงจรวดโจมตีในซีเรีย และจอร์แดนด้วย ขณะที่สหรัฐฯ ก็ได้ตอบโต้กลับ หลังจากทหารสามนายของพวกเขาถูกสังหารที่ด่านทหารในจอร์แดน
ส่วนในเยเมน อิหร่านให้การสนับสนุนแก่การเคลื่อนไหวของกลุ่มกบฏฮูตี ซึ่งควบคุมพื้นที่ที่มีประชากรมากที่สุดของประเทศเอาไว้ กบฏฮูตีได้ยิงขีปนาวุธและส่งโดรนเข้าไปยังอิสราเอล และยังโจมตีเรือพาณิชย์ใกล้ชายฝั่ง ทำให้เรืออย่างน้อยหนึ่งลำจม สหรัฐฯ และสหราชอาณาจักรได้โจมตีกลับเป็นการตอบโต้
อิหร่านยังส่งอาวุธและสนับสนุนการฝึกสอนให้กับกลุ่มทหารชาวปาเลสไตน์รวมถึงกลุ่มฮามาส ซึ่งโจมตีอิสราเอลในวันที่ 7 ต.ค.ปีที่แล้ว อย่างไรก็ตาม อิหร่านปฏิเสธการมีบทบาทใด ๆ ในการโจมตีในวันที่ 7 ต.ค. โดยอ้างว่า เป็นฝีมือของกลุ่มฮามาสเอง